Pelikani kaçurrel ngjan sikur flet me turistët: “Ja pse u riktheva në mbretërinë time" të Karavastasë (Foto)

Me pupla në kokë që e bëjnë atë të duket sikur ka një parukë, dhe nuk mund të kalojë pa u vënë re - pelikani i Dalmacisë i ka kthyer entuziazmin e munguar Lagunës së Divjakës në Shqipërinë perëndimore.

Pelikanët e  Dalmacisë, ose i njohur ndryshe si pelikani kaçurrel, janë kthyer më në fund në foletë e tyre, në lagunën e Karavastasë, pjesë e Parkut Kombëtar të Karavastës, në Divjakë.

Vendi është i njohur si një nga ligatinat më të rëndësishme në pellgun e Adriatikut, kyç për kafshë të egra migratore dhe si një zonë mbarështuese për pelikanin e madh dhe elegant. Por si vende të tjera në Evropë, laguna piktoreske ka pësuar dëme të mëdha nga duart e njeriut të papërgjegjshëm dhe pelikani dalmat dalëngadalë nisi ta braktisë atë.

Tani një kthim i zogut të rrallë, krahët e të cilit arrijnë deri në tre metra (10 këmbë), është poshtë një politike proaktive nga autoritetet shqiptare, shpesh e kritikuar për pasivitet në çështjet mjedisore.

“Mbreti është kthyer këtë dimër,” tha Fatos Jolla, një peshkatar 67-vjeçar në lagunë, i cili e konsideroi rikthimin fat i mirë për zonën.

“Një mbretëri”

Që nga vitet 1980, popullata e shpendëve të Evropës ka rënë me disa dhjetëra milionë, sipas ornitologëve. Bashkimi Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN) ka përfshirë pelikanin e Dalmacisë (Pelecanus crispus) në listën e kuqe, pasi beson se 80 për qind e vendeve të saj të mbarështimit në Evropë janë zhdukur.

Në Lagunën e Divjakës, pelikanët i kishin braktisur pothuajse krejtësisht foletë e tyre, edhe pse më parë “Parku Kombëtar i Divjakës dhe Karavastasë konsiderohej mbretëria e tij”, tha kreu i kësaj zone, Adrian Koçi. “Nga 250 çifte mbarështimi në vitet 1960, arritëm në 17 në vitet 2000-2001.”

“Ne u kthyem në 52 çifte dhe 57 lindje në 2017,” tha ai për AFP.

- Ishulli i Shpëtimit -

Një ishull i vogël 22 kilometra katrorë, në mes të lagunës, ka ndikuar për të ndihmuar në tërheqjen e shpendëve. Vende fole janë ngritur në mënyrë që të mos kërcënohen nga uji në rritje, tela me gjemba janë vendosur për të penguar hyrjen e turistëve dhe gjuetia është ndaluar në vitin 2016.

Një pelikan u qëllua në mes të shkurtit, por gjuetarët u identifikuan dhe tani po përballen me gjykatën ku edhe rrezikojnë nga dy deri në katër vjet burg. - “Trendi ishte premtues deri në shkurt, por moti i keq, dëbora dhe era shqetësuan koloninë e tyre”, - thotë Koçi. - “Disa pelikanë kanë braktisur edhe foletë e tyre dhe vezët”, shtoi Koçi, i cili shpreson të shohë që zogjtë e larguar të kthehen sërish gjatë këtij muaji.

Urbanizimi i zonës

Megjithatë, hapa të mëtejshëm për t’u përcaktuar janë të nevojshme që të sigurohen edhe fole afatgjatë të zogjve në lagunë”, - tha ai. Duhet të krijohen kanale midis lagunës dhe detit “ndërhyrje që nuk janë bërë për 20 vjet, për të lejuar qarkullimin e ujit të freskët dhe oksigjenit ...si dhe hyrjen e peshkut, si bazë dhe dieta e duhur për pelikanin,” – shtoi Koçi.  Peshkatarët e natës, të cilët po pakësojnë stokun e peshqve me rrjetat e tyre dhe llambat elektrike, gjithashtu duhet të gjurmohen dhe të ndalohen”, - sugjeroi ai.

Sajmir Hoxha, koordinator në Shqipëri i Noe, një shoqatë franceze për mbrojtjen e biodiversitetit, tha se autoritetet duhet të merren me zhvillimin e shfrenuar të bregdetit në veçanti. - “Kemi frikë nga këto projekte të mëdha të urbanizimit që shkojnë kundër ligjeve mjedisore dhe balancave natyrore,” tha ai. Aleanca Mesdhetare, një tubim i rreth 20 shoqatave nga 12 vende për mbrojtjen e ligatinave, vitin e kaluar shprehu shqetësimin rreth ndërtimit të mundshëm të një kompleksi turistik në Divjakë.  Kjo aleancë paralajmëroi se zhvillimi i planifikuar mund të “shkatërronte pasurinë natyrore dhe diversitetin biologjik të zonës”.

Por frika mbetet

Duke vënë në dukje se 70 për qind e ligatinave të vendit ballkanik tashmë janë shkatërruar, ornitologët dhe aktivistët mjedisorë i shkruan kryeministrit Edi Rama duke i kërkuar atij të vërë veton mbi projektin. Projekti  u pezullua, por aktivistët kanë frikë se ndalimi mund të jetë i përkohshëm. “Kjo do të nënkuptonte zhdukjen e pelikanit dalman dhe specieve të tjera që veçojnë diversitetin e këtij parku”, paralajmëroi Koçi.

Ai vlerësoi se pothuajse gjysma e 200 llojeve të zogjve që banonin në lagunën mund të preken. Zogjtë e parkut tani përfshijnë kryesisht 1,500 deri 1,600 flamingo të mëdhenj, tha Dorian Nasi, një punonjës i parkut. Por prania e tyre, e vërejtur për herë të parë katër vjet më parë, mund të jetë vetëm një lajm i mirë në sipërfaqe.