“Në fund të vitit 2016, kredia me probleme arriti nivelin prej 109.7 miliardë lekësh, duke u rritur me 2.95 miliardë lekë ose me nivelin prej +2.8% krahasuar me një vit më parë”, jep BSH shifrat konkrete rreth rritjes së kredive me probleme. Për të pohuar më tej se ndër to, evidentohet më tepër një shtim i atyre që cilësohen si “nënstandarde”, me nivelin prej +0.5%. Por edhe e atyre që nga ekspertët e kredive konsiderohen tashmë si “të humbura”, pra, pa shpresën e kthimit të tyre asnjëherë, deri në nivelin prej +0.3%.
Gjithsesi, në gjithë këtë situatë disi pesimiste për bankat në tërësinë e tyre që përballet ende jo vetëm me ekzistencën e kredive me probleme si të tilla, por madje edhe me shtimin e tyre, sipas Bankës së Shqipërisë, shfaqet edhe një “dritë jeshile”. Pikërisht, ajo e shtimit të aftësisë së mbulimit të tyre me kapital nga ana e bankave, e duke bërë kështu që rreziku që ato mbartin në vetvete ndaj sistemit të tyre financiar për secilën, të jetë më i vogël se më parë.
“Treguesi i kredive me probleme neto ndaj kapitalit rregullator ka rënë me nivelin prej -1.2% në krahasim me një vit më parë, duke treguar rritje të aftësisë së sistemit për të mbuluar me kapital humbjet që mund të realizohen nga përkeqësimi i kredisë”, saktësojnë ekspertët lidhur me një dukuri të tillë. Duke argumentuar lidhur me të se përmirësimi i tij ka ardhur “si pasojë e rritjes më të madhe të kapitalit rregullator në raport me kreditë me probleme, respektivisht në nivelin prej 9.02% kundrejt atij 3.66%”.
Kolaterali në rënie, dobësohet garancia që klientët lënë kur marrin një kredi
Garancia që klientët e bankave vendosin kur marrin një kredi në formë kolaterali paraqitet në rënie. Duke përbërë mesa duket një shkak më tepër për shtimin e kredive me probleme si të tilla. Kjo faktohet nga të dhënat e Bankës së Shqipërisë, sipas të cilave, rezulton se kreditë e shoqëruara me kolateral kanë pësuar një rënie të tyre në nivelin prej -0.6%. “Pjesa më e madhe e portofolit të kredive (71.2%) rezulton e kolateralizuar, duke rënë në peshë me nivelin prej -0.6%, krahasuar me një vit më parë”, citon BSH-ja rreth këtij fakti. Duke shtuar më tej se referuar llojit të kolateralit, pjesa më madhe e kredive të sistemit, konkretisht rreth 49.4% e tyre është e kolateralizuar me pasuri të paluajtshme. “Kreditë për individët kanë një nivel më të lartë mbulimi me pasuri të paluajtshme me 65.1% krahasuar me kreditë për bizneset 43.4%”, sqaron BSH.
Kreditë në valutë kthehen me më shumë vështirësi
Kreditë e marra në valutë prej klientëve të bankave, duket se kthehen ndaj tyre me më shumë vështirësi, sesa kreditë e marra në monedhën vendase, Lek. Kështu rezulton të paktën sipas të dhënave të referuara nga Banka e Shqipërisë, të cilat tregojnë me shifra se “portofoli i kredive me probleme në valutë paraqet një nivel më të lartë, deri në 21.5%, krahasuar me portofolin e kredive në lekë me nivelin prej 13.7%”, citojnë ekspertët e saj. Dukuri kjo e cila sipas tyre ka lidhje pikërisht me faktin pasi kredia në valutë paraqitet më e pambrojtur nga luhatjet e këmbimit valutor. “Kreditë me probleme në valutë, të pambrojtura ndaj rrezikut të kursit të këmbimit janë në rritje me 2.96% kundrejt vitit 2015”, saktësojnë ekspertët e BSH-së rreth kësaj. Për të shtuar nga ana tjetër edhe faktin se janë po kreditë e mara në valutë të huaj, të cilat paraqiten edhe me një nivel më të lartë mbulimi me kolateral se ai në monedhën vendase, respektivisht në shifra, 72% rezulton mbulimi i kredisë në valutë, kundrejt 70% që thuhet se ekziston ai në monedhën vendase. E thënë ndryshe, edhe pse kreditë e marra në valutë nga bankat rezultojnë me një kthim më të ngadaltë nga klientët, për to gjithsesi, kolaterali i vënë nga klientët si garanci është i konsiderueshëm e duke përbërë kështu një lehtësim më shumë për bankat.
Bankat nuk po e ndalin kredidhënien
Edhe pse rreziku i moskthimit të tyre mbetet ende i lartë, bankat nuk po e ndalin kredidhënien. Këtë fakt e pohojnë vetë shifrat, sipas të cilave rezulton se totali i kredisë si i tillë evidenton një rritje prej 14.6 miliardë lekësh ose me rreth 2.49% gjatë vitit 2016, në ndryshim me atë paraardhës, ku trendi i këtij portofoli ka rezultuar me rënie. “Gjatë vitit 2016, portofoli i kredisë është paraqitur në rritje të vazhdueshme në të katërt tremujorët, ku rritja më e madhe është raportuar në tremujorin e dytë me 8.4 miliardë lekë”, saktësojnë më tej ekspertët bankarë lidhur me një dukuri të tillë. Duke shtuar këtu edhe ekzistencën tashmë të një plani kombëtar për reduktimin e kredive me probleme, duke nisur edhe nga kredimarrësit e mëdhenj.
